Gisteren, 14 juni 2024,heb ik een klacht ingediend tegen ANP, de Volkskrant en Maarten Keulemans. Deze klacht heb ik ingediend bij de het ANP en de Volkskrant en gemeld bij NVJ.

Aanleiding was het bericht dat de Volkskrant op 11 juni publiceerde onder de kop: ”Prinses Máxima Centrum neemt nadrukkelijk afstand van omstreden ‘antivaxstudie’ oncologen”. 

Dit bericht was (voor zover ik kan achterhalen) een bewerking van een ANP bericht dat o.a. in Trouw verscheen onder de kop.  ‘Ziekenhuis neemt afstand van studie over oversterfte in coronatijd’ 

Bij de totstandkoming van het Volkskrantbericht waren dus drie partijen betrokken en deze drie partijen hebben niet alleen de code voor journalistiek geschonden, ze voldeden ook niet aan de normen die op hun sites geformuleerd staan en waarvan je als lezer verwacht dat ze zich eraan houden.

ANP

Het ANP beperkt zich In het bericht tot het geven van een reactie op een wetenschappelijk onderzoek, zonder te vermelden waar dit onderzoek overgaat. Dit is vergelijkbaar met vertellen dat Piet een klap uitdeelt aan Bert, zonder de context te geven. 

Het voldoet daarmee niet aan de feitelijke juistheid die het ANP claimt op haar site en de code voor journalistiek. Het is eenzijdige berichtgeving die tot gevolg heeft dat de lezer geen goed beeld krijgt van wat er aan de hand is en mogelijk zelfs onjuiste conclusies trekt. 

Volkskrant

De versie van het bericht die door de Volkskrant is gepubliceerd maakt het nog erger.

De kop is door de Volkskrant aangepast, waardoor het suggereert dat een aantal oncologen een ‘antivaxstudie’ hebben uitgevoerd. Dit is nadrukkelijk niet het geval. 

De oncologen hebben onderzoek gedaan naar de sterfte die al drie jaar op rij, ondanks de coronamaatregelen, verontrustend hoog is. 

Het gebruik van het woord ‘antivax’ is daarbij schadelijk voor de goede naam van de onderzoekers. De term roept emoties op en drukt de onderzoekers in een hoek waarin het lastig communiceren is. Daarbij gaat het onderzoek niet over vaccins in het algemeen, maar over het COVID-199 vaccin, als onderdeel van de coronamaatregelen. 

Het gebruik van het woord ‘antivax’ is dus volkomen misplaatst en zelfs misleidend.  

De kop vermeldt bovendien dat het Prinses Máxima Centrum afstand neemt van de oncologen. En ook dat is niet aan de hand. Het ziekenhuis neemt afstand van de studie. Een essentieel verschil. 

Maarten Keulemans

Maarten Keulemans heeft bovendien een samenvatting in het bericht opgenomen van de reactie van British Medical Journal, op het door hen gepubliceerde onderzoek.  

Hij vat deze reactie samen als  “‘Coronaprikken mogelijk schuldig aan toename in oversterfte’, kopte The Telegraph. Die bewering volgt echter pertinent niet uit het onderzoek. Er zou sprake zijn van ‘misreporting’, oftewel slechte verslaggeving”. 

Wanneer je echter kijkt naar de reactie die het BMJ gepubliceerd heeft op haar site dan staat er : “Various news outlets have claimed that this research implies a direct causal link between COVID-19 vaccination and mortality. This study does not establish any such link.” 

Het kan zijn dat Maarten Keulemans het Engels niet helemaal machtig is, dat weet ik niet, hij heeft in elk geval ‘a direct causal link’ vertaald als ‘mogelijk schuldig aan’. En dat is een cruciale verkeerde weergave van wat BMJ schrijft.  

De versie van het bericht, zoals door de Volkskrant gepubliceerd, suggereert nu dat BMJ ‘een mogelijk verband’ als misreporting bestempelt, terwijl ze dat helemaal niet doet. 

BMJ stelt duidelijk dat het ‘misreporting’ is wanneer er geclaimd wordt dat het onderzoek een direct causaal verband aantoont tussen de oversterfte en de COVID-19 vaccins.

BMJ heeft daar volkomen gelijk in. De conclusie van het onderzoek vermeldt immers : “Conclusions Excess mortality has remained high in the Western World for three consecutive years, despite the implementation of containment measures and COVID-19 vaccines. This raises serious concerns. Government leaders and policymakers need to thoroughly investigate underlying causes of persistent excess mortality.”  

Wat BMJ vermeldt op de site is juist, wat Maarten Keulemans ervan maakt niet.

Het onderzoek geeft geen causaal verband aan, het roept regeringsleiders en beleidsmakers op om de onderliggende oorzaken van het aanhoudende sterftecijfer grondig te onderzoeken. 

Die belangrijke oproep wordt nergens vermeld en bereikt dus ook de lezer niet.

Als een krant besluit om geen aandacht te besteden aan een onderzoek is dat haar goed recht, maar verkeerde informatie delen is in strijd met de journalistieke code. Het betekent in dit geval dat het publiek een verkeerde indruk krijgt van wat er in het onderzoek staat en niet op de hoogte is gebracht van de zorgen die gerenommeerde artsen hebben over de al drie jaar op rij hoge sterftecijfers.

Wat het extra zorgelijk maakt is dat het bericht niet in het plaatselijk suffertje stond, nee, het is een bericht dat door veel grote landelijke dagbladen is overgenomen. Het is dus op een schaal verspreid dat je kunt zeggen dat de burger geen toegang heeft tot alle informatie die nodig is om een gelijkwaardige partij te zijn in de discussie over – in dit geval – de vraag hoe hij zich bij een volgende pandemie het beste kan gedragen. 

De Volkskrantkop is bovendien schadelijk, niet alleen voor de goede naam van de onderzoekers, maar ook voor de uitwisseling van ideeen. Als je ideeën in landelijke dagbladen op deze manier uit zijn verband mogen worden gerukt en je naam zo bezoedeld kan worden, dan weet ik niet of mensen nog bereid zijn om hun ideeën te delen met de buitenwereld.

Samenvattend

De eenzijdigheid, de verkeerde voorstelling van zaken, het bezoedelen van de goede naam van de onderzoekers en de schade die toe wordt gebracht aan het uitwisselen van ideeen, maken dat het bericht niet voldoet aan belangrijke onderdelen van de code voor de journalistiek. 

Deze journalistieke code moet garanderen dat er sprake is van een betrouwbare en pluriforme journalistiek, zodat burgers goed geïnformeerd zijn en er een vrije uitwisseling van ideeën plaats kan vinden. Voorwaarden waaraan voldaan moet worden voor een goed functioneren van onze democratische samenleving.  

Met dit soort ondeugdelijke journalistiek wordt een goed functioneren van onze democratische samenleving gefrustreerd.

Eisen

Ik eis van het ANP dat ze het bericht aanvullen met een letterlijk citaat van de conclusie van het onderzoek. 

Ik eis van de Volkskrant een rectificatie van de kop van het artikel, dit moet aangepast worden naar de kop die het ANP heeft opgesteld.

Ik eis van Maarten Keulemans dat hij de context geeft aan de reactie van Het Prins Maxima Centrum en BMJ, bij voorkeur in de vorm van een letterlijk citaat van de conclusie van het onderzoek. Bovendien eis ik een rectificatie van zijn samenvatting van de reactie van BMJ. 

En ik verwacht van de NVJ dat ze stappen onderneemt om te zorgen dat de code voor de journalistiek meer is dan een paar mooie woorden op een site.

In ben in afwachting van hun reactie.